۱۶ شهریور

هفت نکته کلیدی در انتخاب موضوع رساله دکتری

انتخاب موضوع رساله دکتری

وقتش رسیده که ترس خود را از نوشتن و انتخاب موضوع رساله دکتری کنار بگذارید. نوشتن رساله به شما این امکان را می‌دهد تا دانش و تسلط خود را در زمینه تحصیلی و یک موضوع خاص که سال‌ها در آن سرمایه‌گذاری کرده‌اید ارتقا دهید. بسیاری از دانشجویان انتخاب موضوع رساله دکتری را کاری دلهره‌آور می‌دانند، اما می‌تواند این چنین نباشد. وقتی متوجه می‌شوید که هنگام انتخاب موضوعی برای رساله خود چه چیزی انتظار می‌رود و مراحل لازم برای یافتن آن چیست، نه تنها ممکن است چندان دشوار به نظر نرسد، بلکه ممکن است سرگرم‌کننده نیز باشد.

هنگامی که موضوع رساله به خوبی انتخاب شود می‌تواند منجر به ایجاد سؤالاتی در زمینه تحقیقاتتان شود که پژوهش در حوزه‌های علمی مورد علاقه شما را برای سال‌های آینده تأمین می‌کند.

در اینجا چند نکته برای ایده‌پردازی و نحوه انتخاب موضوع رساله دکتری آورده‌ایم:

1. در نظر گرفتن حوزه علاقه‌مندی و دانش خود
یکی دیگر از مسائل مهم در نحوه انتخاب موضوع رساله دکتری در نظر گرفتن علاقه‌مندی خود به زمینه تحقیقاتی است. موضوع رساله شما باید مورد توجه خودتان، مشاورتان و جامعه تحقیق قرار گیرد. اگر اینگونه نباشد، ممکن است حفظ انگیزه یا فروش ایده دشوار باشد. سعی کنید از انتخاب موضوعاتی که زیاد مورد مطالعه قرار گرفته‌اند بپرهیزید، زیرا ایجاد علاقه در چنین موضوعاتی دشوار خواهد بود. شما یک موضوع رساله‌ای می‌خواهید که علاوه بر جلب توجه دیگران توجه خودتان را نیز جلب کند. وقتی موضوعی را انتخاب می‌کنید که برای شما مهم و جالب است چیزهای بیشتری برای گفتن خواهید داشت و بهتر خواهید نوشت. به طور کلی، اگر موضوعی را که انتخاب می‌کنید برای خودتان جالب باشد، خواننده شما نیز آن را جالب می‌بیند.

2. مشخص کردن طول و مدت زمان رساله
موضوعی را که انتخاب می‌کنید باید متناسب با مدت زمان تعیین شده برای انجام رساله دکتری باشد. دانشجویان غالباً موضوعاتی را انتخاب می‌کنند که بسیار گسترده است و نمی‌توانند آن را در مدت زمان تعیین شده برای انجام رساله به درستی پوشش دهند. موضوعی را که انتخاب می‌کنید باید محدود و تعریف شده باشد و در یک جهت جدید قرار گیرد. موضوعات محدود و مشخص منجر به مشاهده دقیق می‌شوند، درحالیکه موضوعات گسترده به مسائل بسیاری قابل تعمیم هستند. توجه به این نکته نیز مهم است که مباحث رساله باید با توجه به عواملی مانند منطقه جغرافیایی، مدت زمان تعیین شده، منابع و امکانات در دسترس شما به راحتی قابل کنترل باشد، بنابراین موضوع انتخابی نباید آنقدر هم محدود باشد که هنگام تحقیق کردن و جمع‌آوری اطلاعات با مشکل مواجه شوید.

3. در دسترس بودن منابع و امکانات
یکی دیگر از موارد مهم در انتخاب موضوع رساله دکتری بررسی نیازهای علمی و امکانات مورد نیازتان است. در انتخاب ایده خود همیشه به نقاط قوت و ضعف و همچنین به محدودیت‌های موجود توجه داشته باشید. موضوعی را انتخاب کنید که بتوانید در آن مطلب پیدا کنید. حتماً توجه کنید که بتوانید رساله خود را با جزئیات کافی پیش برید. اگر با کمبود اطلاعات و منابع مواجه شدید سعی کنید دو یا سه موضوع را مطرح کنید. برخی از تحقیقات نیاز به امکانات یا تجهیزات خاصی دارد. بنابراین قبل از به تصویب رساندن موضوع خود توجه کنید که دانشگاه و محل تحصیل شما می‌تواند این امکانات را در اختیار شما قرار دهد. در غیر این صورت ممکن است تحقیقات شما متوقف شود یا برای ادامه تحقیقات متحمل هزینه‌های گزاف شوید. بسیار پیش آمده است که دانشجویان پس از ماه‌ها صرف وقت در حوزه‌های تحقیقاتی خود، در میانه‌های راه به دلیل در دسترس نبودن امکانات مورد نیاز مجبور به تغییر موضوع خود شده‌اند و غالباً با کمبود وقت مواجه می‌شوند.

4. بررس کتاب ها و مقالات
هنگامی که کتاب‌ها، مقالات و منابع موجود را بررسی می‌کنید به سمت یک موضوع خاص گرایش پیدا می‌کنید. سعی کنید از چند شماره اخیر از برترین مجالات در حوزه انتخابی خود را مطالعه کنید و مقالات پر استناد آن‌ها را نیز ببینید. همچنین می‌توانید منابع مقالات مفیدی را که قبلاً مطالعه کرده‌اید بررسی کنید تا به منایع مفیدتری دست یابید. هنگام جست و جوی موضوع رساله می‌توانید از مطالب درسی خود نیز کمک بگیرید. داتش خود را دست کم نگیرید، شما در طول سال‌ها به سختی مطالعه کرده‌اید و چیزهای زیادی یاد گرفته‌اید. علاوه بر خواندن و مطالعه تحقیقات فعلی، کارهای جدید را نیز دنبال کنید. حتی خوب است مصاحبه‌هایی را به صورت حضوری، تلفنی و یا پست الکترونیکی با چهره‌های برجسته حوزه تحقیقاتی خود انجام دهید. دانشجویان تحصیلات تکمیلی اغلب به فکر تنظیم چنین مصاحبه‌هایی نمی‌افتند، اما می‌تواند مکمل مؤثری برای تحقیق و انتخاب موضوع رساله شما باشد.

5. تجزیه و تحلیل کردن و پرهیز از پرداختن به خلاصه پردازی
رساله ایده یا نظریه‌ای است که برای آن شواهدی جمع می‌شود و به طور منطقی مورد بحث قرار می‌گیرد. یکی از مهم‌ترین نگرانی‌ها در انتخاب موضوع رساله این است که موضوع باید به تجزیه و تحلیل تقضای فعلی یا آینده بپردازد. به یاذ ذاشته باشید که هنگام جست و جوی یک موضوع، رساله شما باید برای حل یک مسدئله واقعی تلاش کند و باید حاوی کارهای نظری محکم و همچنین نتایج تجربی باشد. این هم باید به تحقیقات موجود متصل باشد و هم بر تجزیه و تحلیل متمرکز باشد.

6. قابل قبول بودن موضوع
بهتر است قبل از نوشتن کامل پیشنهاد تحقیق خود، ایده‌های خود را با استاد راهنمای خود در میان بگذارید و شرح مختصری در مورد موضوع خود ارئه دهید. به یاد داشته باشید که اگر موضوع شما آنچنان که فکر می‌کردید قوی و مورد قبول نبود، معمولاً تغییر ایده در مراحل اولیه رساله پذیرفتنی است. فقط مطمئن شوید که زمان کافی برای شروع موضوع جدید را دارید و همیشه با استاد راهنمای خود مشورت کنید.

7. نترسیدن از تغییر موضوع
در ابتدا لازم نیست فقط یک ایده داشته باشد. شما می‌توانید ایده‌های خود را به استاد راهنمای خود ارائه دهید، که به شما کمک کند کدام می‌تواند امیدوارکننده باشد. اگر استاد شما به موضوع انتخابی علاقه‌مند باشد، در کمک و پشتیبانی شما بسیار بیشتر سرمایه‌گذاری خواهد کرد. همچنین آن‌ها ترجیح می‌دهند که رساله خوبی بنویسید تا اینکه صفحات رساله خود را با مطالب نامناسبی و ناکارآمدی پر کنید.